Hoạt động của các Quỹ tín dụng nhân dân (QTDND) luôn tuân thủ
quy định của Luật HTX năm 2012 và Luật Các tổ chức tín dụng cũng như các văn
bản pháp luật có liên quan. Tuy nhiên, do phải tuân thủ theo quy định của nhiều
luật cùng một lúc đã gây ra những bất cập, chồng chéo từ đó làm khó các QTDND
trong quá trình hoạt động, quản lý.
Hiện nay, QTNDN được hiểu là: Tổ chức tín
dụng do các pháp nhân, cá nhân và hộ gia đình tự nguyện thành lập dưới hình
thức hợp tác xã để thực hiện một số hoạt động ngân hàng theo quy định của Luật
Các tổ chức tín dụng và Luật HTX 2012 nhằm mục tiêu chủ yếu là tương trợ nhau
phát triển sản xuất, kinh doanh và đời sống.
QTDND đang phải chịu cảnh “một cổ hai tròng”
Tại Tọa đàm “Thi hành Luật HTX 2012 – Quỹ tín dụng nhân dân”, ông
Nguyễn Xuân Chế, Giám đốc QTDND Võ Cường (Bắc Ninh) cho biết, ngay trong cách
hiểu “QTDND là tổ chức thành lập dưới hình thức HTX” đã gây khó khăn trong cách
hiểu của người dân về mô hình này vì rất chung chung, không rõ ràng. Quy định
trên cũng cho thấy QTDND đang phải chịu cảnh “một cổ hai tròng” nên không tạo
được sự thống nhất trong quá trình hoạt động.
Chia sẻ về vấn đề này, ông Nguyễn Văn Đoàn,
Giám đốc QTDND Thống Nhất (Thái Bình) cho biết, tại Điều 32 và Điều 36 Luật HTX
năm 2012 quy định việc kết nạp thành viên và giải quyết cho thành viên ra khỏi
quỹ là do hội đồng quản trị quỹ tín dụng nhân dân quyết định và chỉ cần báo cáo
tại đại hội thường niên hàng năm.
Theo ông Đoàn, quy định này tại Luật HTX năm
2012 là rất phù hợp, giúp việc cho thành viên vay vốn được thực hiện nhanh
chóng, kịp thời bảo đảm tính tương trợ, cung cấp nguồn vốn kịp thời, hạn chế
tín dụng đen trên các địa bàn có QTDND.
Quỹ Tín dụng nhân dân đang là
mô hình hỗ trợ vốn hiệu quả đối với người dân, nhất là người dân vùng nông
thôn.
Tuy nhiên, Điều 80 và 82 của Luật Các tổ chức
tín dụng lại quy định, việc xác lập tư cách thành viên phải được thông qua đại
hội thành viên. Tức là người nào muốn vay vốn của quỹ thì phải trở thành thành
viên và muốn trở thành thành viên thì phải đợi đến khi tổ chức Đại hội thành
viên. Thế nhưng Đại hội thành viên chỉ tổ chức mỗi năm một lần nên người dân
muốn vay vốn thì… phải chờ.
Ông Nguyễn Xuân Chế cho biết, 12 tháng QTDND
mới tổ chức Đại hội thành viên một lần thì lúc đó không đáp ứng được nhu cầu
của người vay. Điều này cũng đồng nghĩa QTDND không thu hút được thành viên
cũng như khách hàng. “Lúc này, quỹ sẽ bị tổn thương và khó cạnh tranh được các
với đơn vị cho vay vốn khác”, ông Chế chia sẻ.
Ông Nguyễn Văn Đoàn cho rằng, nếu quy định
như vậy những người đứng đầu QTDND không biết quyền hạn kết nạp thành viên do
Hội đồng quản trị hay do đại hội quyết định. “Chúng tôi chỉ hiểu rằng khi người
dân xin gia nhập làm thành viên QTDND là họ có nhu cầu sử dụng ngay dịch vụ của
quỹ chứ không phải vào chơi để chờ đến khi đại hội thành viên ra quyết định mới
có quyền làm thành viên chính thức”, ông Đoàn nói.
Chính vì vậy, các QTDND kiến nghị, việc kết
nạp thành viên hay việc giải quyết cho thành viên ra khỏi quỹ nên thực hiện
theo quy định tại Điều 32 và 36 của Luật HTX 2012 (do hội đồng quản trị xét và
chỉ báo cáo đại hội thành viên) là phù hợp với mô hình hoạt động hiện nay của
QTDND. Điều này sẽ giúp quỹ mở rộng thành viên cũng như thu hút người dân vay
vốn phát triển kinh tế kịp thời vì thủ tục vay vốn tại các QTDND hiện nay được
đánh giá là đơn giản, nhanh gọn hơn rất nhiều so với các ngân hàng thương mại.
Cần sự thống nhất
Ngoài khó khăn khi phải cùng một lúc đáp ứng
các quy định kết nạp thành viên cứng nhắc của Luật HTX năm 2012 và Luật Tổ chức
tín dụng, thì một số quy định tại các văn bản pháp luật và Luật HTX năm 2012
vẫn chưa có sự thống nhất.
Cụ thể là tại khoản 2 Điều 60 Luật HTX năm
2012 có nêu, Bộ Kế hoạch và Đầu tư giúp Chính phủ quản lý nhà nước về HTX, liên
hiệp HTX, trong đó có QTDND.
Tuy nhiên, tại khoản 1 Điều 11 của Thông tư
07/2019/TT-BKHĐT của Bộ Kế hoạch và Đầu tư lại quy định “Trong thời hạn 15
ngày, kể từ ngày HTX có thay đổi về tên, địa chỉ trụ sở chính, ngành, nghề kinh
doanh, vốn điều lệ, người đại diện theo pháp luật thì HTX phải đăng ký với cơ
quan đăng ký HTX nơi HTX đặt trụ sở chính”. Điều này có nghĩa là HTX phải làm
việc với Phòng Tài chính - Kế hoạch thuộc Ủy ban nhân dân cấp huyện, nơi HTX
đặt trụ sở.
Bên cạnh đó, nếu như việc thay đổi giấy phép
kinh doanh do thay đổi vốn điều lệ ở các doanh nghiệp rất ít phát sinh do các
đơn vị này đã xác định quy mô hoạt động từ khi thành lập. Tuy nhiên, riêng đối
với mô hình QTDND thì việc thay đổi này diễn ra hàng năm vì số lượng thành viên
luôn biến động.
Từ đó, các QTDND đề nghị các cơ quan chức
năng nên đưa ra biên độ thay đổi vốn điều lệ dẫn đến đăng ký thay đổi nội dung
đăng ký HTX, nhằm giảm các thủ tục hành chính và để phù hợp với quy mô, hoạt
động của QTDND hiện nay.
Bên cạnh sự chồng chéo trên, hiện Luật HTX
2012 cũng quy định, người đại diện pháp luật phải là Chủ tịch Hội đồng quản
trị, nhưng thực tế hiện nay, nhiều QTDND không có Chủ tịch hội đồng quản trị mà
chỉ có giám đốc QTDND và chính người này là người đại diện pháp luật. “Nếu
chiểu theo quy định của Luật HTX năm 2012 thì rất ít QTDND đáp ứng được nội
dung này”, ông Vũ Quang Tuấn, Giám đốc QTDND thị trấn Thanh Thủy (Phú Thọ) nói.
Trước những chia sẻ của đại diện các QTDND,
Phó Chủ tịch Liên minh HTX Việt Nam Nguyễn Mạnh Cường cho biết, qua hàng chục
năm phát triển, mô hình QTDND đang khẳng định vai trò quan trọng trong việc góp
phần thúc đẩy nền kinh tế, tạo ra thặng dư cho các thành viên và người dân vay
vốn, xóa đói, giảm nghèo vì đối tượng vay vốn của các QTDND hiện nay chủ yếu là
thành viên và các hộ nghèo.
Tuy nhiên hiện nay, vấn đề thu hút thành
viên, huy động vốn… của HTX đang gặp khó do Luật HTX năm 2012, Luật Các tổ chức
tín dụng cũng như một số văn bản pháp luật khác đang bị chồng chéo, từ đó chưa
bảo đảm nguyên tắc "mở" để các QTDND hoạt động nhằm đáp ứng nhu cầu
phát triển kinh tế của người dân.
Chính vì vậy, trong thời gian tới, Liên minh
HTX Việt Nam sẽ tiếp tục phối hợp với các cấp ngành để có hành lang, pháp lý rõ
ràng cho các QTDND hoạt động hiệu quả, đúng hướng và không vi phạm phạm luật.
Theo Huyền Trang/Thời báo kinh doanh