Hợp tác xã nông nghiệp liên kết vượt qua khó khăn

Trong 2 tháng đầu năm 2020, cả nước đã thành lập mới thêm 283 HTX nông nghiệp, nâng tổng số HTX nông nghiệp cả nước lên 15.593 HTX.

Do có dịch bệnh nên thị trường của một số sản phẩm mà các HTX đang cung cấp bị hạn chế như: trái cây, nguyên liệu dược liệu, hoa, nguyên liệu và đồ gỗ xuất khẩu đi Trung Quốc, Đài Loan, Nhật Bản, Hàn Quốc và gần đây là các nước Châu Âu, Mỹ.

Trong nước, nhiều nhà hàng, bếp ăn tập thể, trường học, siêu thị tiện dụng tạm thời đóng cửa dẫn đến nhu cầu các mặt hàng rau, quả tươi, cá nước ngọt cũng suy giảm. Sản phẩm gia cầm cũng tiêu thụ khó khăn do hạn chế đi lại, vận chuyển giữa các tỉnh, nhất là các tỉnh miền núi phía Bắc và các tỉnh Trung du và Đồng bằng sông Hồng. Một số nguồn nhập khẩu cá giống, thức ăn nuôi cá, vật tư xây dựng nhà màng, nhà kính cũng bị hạn chế. Ngược lại, do thị trường lúa gạo khởi sắc nên một số HTX sản xuất mặt hàng này có doanh số kinh doanh cao.

Bộ NN&PTNT cho biết, hiện có khoảng 60-70% số các HTX nông nghiệp chịu tác động của dịch COVID-19.

Nhóm HTX chịu ảnh hưởng mạnh, chiếm khoảng 30%, tập trung ở 3 khu vực: miền núi phía Bắc; các đô thị lớn; các vùng sản xuất hàng hóa Lâm Đồng, Đồng bằng sông Cửu Long. Đây là các HTX thuộc lĩnh vực chuyên ngành trồng trọt chuyên sản xuất rau, củ, quả, HTX chăn nuôi, nuôi trồng thủy sản và các HTX cung ứng thực phẩm tươi sống trực tiếp cho các siêu thị,… Sản lượng thực phẩm cung ứng của các HTX này giảm từ 30-50% trong 2 tháng qua. Giá bán các sản phẩm này cũng giảm khoảng 20%, cá biệt giảm đến 50%.

Chiếm khoảng 20% trong tổng số 15.593 HTX nông nghiệp cả nước, các HTX như: đánh bắt thủy hải sản, dịch vụ máy nông nghiệp, du lịch nông nghiệp và kinh doanh tổng hợp, tuy sản xuất kinh doanh hàng hóa nông sản thiệt hại chưa lớn nhưng do sử dụng nhiều lao động nên chịu ảnh hưởng bởi lao động xin nghỉ việc tránh dịch và giá lao động tiếp tục tăng.

Đáng chú ý là nhóm các HTX sản xuất lúa gạo, lương thực, chủ yếu ở Đồng bằng sông Cửu long, chiếm 10% số các HTX nông nghiệp cả nước, đang có những thuận lợi nhất định do giá lúa gạo đã tăng khoảng 20% so với trước Tết Âm lịch và sản lượng gạo luôn được tiêu thụ dễ dàng.

Để giảm thiểu tác động xấu của tình hình dịch bệnh đến sản xuất, kinh doanh, một số HTX đã chủ động các giải pháp, sáng kiến độc đáo. Điều này thể hiện ngay khi nhiều nhà hàng, bếp ăn tập thể, chuỗi cung ứng thực phẩm tươi sống ở các đô thị bị ảnh hưởng, các HTX đã thay đổi phương thức cung ứng bằng cách cùng lúc nhiều HTX sản xuất các mặt hàng thực phẩm khác nhau (như gạo, rau, củ, quả,…) liên kết lại với nhau tạo nên một nhóm các HTX cùng đi bán hàng, cung cấp hàng đến tận các chung cư, khu đô thị, cơ quan lớn. Đây thực chất là các chợ thực phẩm di động. Đồng thời, các HTX chủ động giảm giá sản phẩm, khoảng 20% để kích thích tiêu dùng, chấp nhận không lãi với mục đích tiêu thụ được hàng cho nông dân và quảng bá hàng hóa, thu hút khách hàng lâu dài cho HTX. Điển hình cho các HTX này có: HTX Tâm Anh ở huyện Phú Xuyên và HTX Vân Nội ở huyện Đông Anh, thành phố Hà Nội.

Nhiều HTX khác chủ động giảm sản lượng, giãn đàn hoặc chỉ sản xuất các mặt hàng chất lượng ở nhóm tốt nhất của HTX, tăng sản lượng hàng đưa vào chế biến và bảo quản. Điển hình là một số HTX dược liệu ở miền núi phía Bắc, HTX chăn nuôi gà công nghệ cao Long Thành Phát ở Đồng Nai.

Hiện nay, để ứng phó với dịch bệnh về lâu dài, các HTX đã chủ động tái cơ cấu sản phẩm và định hướng lại đầu tư, sản xuất kinh doanh. Tiêu biểu, một số HTX miền núi phía Bắc sản xuất rau củ quả xuất tiểu ngạch đã tranh thủ vài tháng qua, xây dựng lại quy trình sản xuất, đăng ký nhãn mác chất lượng sản phẩm, tập huấn kỹ thuật cho nông dân. Mục tiêu sẽ chuyển sang sản xuất các sản phẩm có nguồn gốc xuất xứ rõ ràng, có tem, nhãn chất lượng.

Nhiều HTX tăng cường hợp tác, liên kết cùng nhau, phát triển dịch vụ bán hàng qua mạng. Trong đó, 10 HTX nông nghiệp ở Hải Dương, Hà Nam, Bắc Ninh có nhiều sản phẩm khác nhau như: rau, củ, quả, cá tươi, thịt lợn và gia cầm đã xây dựng dự án hợp tác để lập các cửa hàng đại lý ở Hà Nội và Hải Dương bán hàng qua mạng, tiến đến xây dựng liên hiệp HTX.

Để kịp thời tháo gỡ khó khăn cho khu vực kinh tế tập thể, HTX do dịch bệnh COVID-19 gây ra, đặc biệt trong lĩnh vực nông nghiệp, Bộ NN&PTNT đề nghị Chính phủ và các bộ, ngành, địa phương hỗ trợ nông dân HTX duy trì sản xuất trong vụ Hè Thu từ tháng 4-7/2020. Trong đó, hỗ trợ trực tiếp cho nông dân và HTX nông nghiệp sản xuất một số nông sản chủ lực như: lúa, rau màu, thủy sản trên diện tích sản xuất ước tính 1,5 triệu ha lúa, 300 nghìn ha rau màu và 250 nghìn ha nuôi trồng thủy sản.

Đối với các khoản tín dụng mà các HTX nông nghiệp đang vay đầu tư cho sản xuất, kinh doanh đề nghị được khoanh nợ, giãn nợ từ 6 tháng đến 1 năm và hỗ trợ lãi suất (bằng 0%) trong thời gian gia hạn. Đồng thời, bố trí gói tín dụng trung hạn, lãi suất thấp, thời gian vay trong vòng 2-3 năm, mức lãi bằng 1/2 lãi suất thương mại cho khoảng 5.000 HTX nông nghiệp (bình quân 1 tỷ đồng/ HTX) vay đầu tư xây dựng kho bãi, nhà xưởng chế biến, bảo quản nông sản, tái cấu trúc sản xuất, mua cây, con giống, tái đàn, mở rộng sản xuất ngay sau khi hết dịch bệnh.

Bộ NN&PTNT đề nghị hỗ trợ chi phí bảo quản hàng hóa, nông sản cho các HTX gặp khó khăn do tiêu thụ sản phẩm trong năm 2020; có chính sách miễn, giảm hoặc khoanh nợ tiền đóng bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế cho cán bộ quản lý HTX nông nghiệp bị ảnh hưởng của dịch bệnh COVID-19,…/.